maandag 5 november 2012

Buitenhof en de wonderbaarlijke opstanding van Samsom

Enige maanden geleden was ik te gast bij Buitenhof. Het was de laatste uitzending van Clairy Polak. Het was een merkwaardige uitzending. De redactie had er voor gekozen vier PvdA’ers uit te nodigen die gingen discussiĆ«ren over de PvdA. Het waren: Paul Depla, Hedy D’Ancona, Rick van der Ploeg en ondergetekende. Het debat ging al snel over de nieuwe leider van de PvdA: Diederik Samsom. De uitzending vond plaats, kort nadat het zogenaamde Kunduz akkoord was gesloten: een akkoord tussen VVD, CDA, D66, Groen Links en de ChristenUnie. Diederik Samsom was niet bij deze onderhandelingen betrokken en iedereen sprak er schande van. Samsom had er niets van begrepen. Hij had het politieke momentum gemist. Het zou nooit meer goed komen met de PvdA. De toekomst was aan de Socialistische Partij.

Ik probeerde de positie van de PvdA en Samsom enigszins te relativeren en kreeg daarbij steun van Depla. Ik maakte een rekensom. Er vanuit gaande dat de PVV 25 zetels zou halen en de SP 25, dan zouden er 100 zetels overblijven. De PvdA hoefde maar 25 zetels te halen, zo was mijn redenering, om de Kunduz coalitie van een meerderheid af te houden. Het kan best zo zijn dat de andere middenpartijen de PvdA dan weer nodig hebben en dan is Samsom terug op de mat. Ik gaf nog aan dat ik Samsom en de nieuwe voorzitter Spekman wel kon volgen in hun linksere koers en het feit dat zij dicht tegen de Socialistische Partij aan gingen zitten. Ik stelde dat er veel mis was gegaan onder de marktsocialisten Kok en Bos en dat de SP eigenlijk de SDAP van vroeger was. De PvdA zou net als de SP kritischer over Europa moeten zijn. Mevrouw D’Ancona kwam van woede bijna over de tafel heen en Van der Ploeg informeerde naar mijn welzijn. Bij de nazit kreeg ik het aan de stok met de door mij bewonderde politiek commentator Max Pam. Zelfverzekerd stelde hij: "Je zit er helemaal naast, De Vries! Het is gedaan met de PvdA. Zij krijgen nooit meer dan 15 zetels. Laten wij er een fles wijn tussen zetten, want ik heb altijd gelijk!" "Goed", zei ik, "laten we dat doen, want ik heb ook altijd gelijk!"

U begrijpt dat ik de ontwikkelingen tijdens de verkiezingscampagne met meer dan gewone belangstelling heb gevolgd. Niet alleen vanwege de weddenschap, maar omdat het herstel van de PvdA onder leiding van Samsom in de peilingen althans, nog veel spectaculairder was dan ik toen kon vermoeden. Tijdens het eerste verkiezingsdebat deden Wilders, Rutte en Roemer nog niet mee! Tijdens het tweede debat –het premiersdebat - werd Samsom als winnaar van de debatten aangewezen en naderhand werd deze trend versterkt. Er was sprake van een spectaculair kantelmoment. Samsom zette in de debatten en in de peilingen steeds meer de toon. Volgens velen had hij het politieke momentum gegrepen, terwijl bij het afsluiten van het Kunduz akkoord nu juist was vastgesteld dat Samsom deze vaardigheid ontbeerde. Het kan verkeren.

Uiteindelijk kunnen wij concluderen dat Samsom een uitstekende verkiezingscampagne heeft gevoerd. De PvdA kwam uit een diep dal en herstelde zich binnen twee weken. Samsom werd via de social media een trending topic en het middelpunt van twitter-wolken. Samsom presenteerde zich goed, ging keurig gekleed, was rustig en minder radicaal of activistisch dan iedereen had gedacht. Hij deed het beter dan Roemer en hij zat Rutte op de hielen. Samsom is er echter niet in geslaagd Rutte van de troon te stoten. Het verschil is twee zetels.

Opvallend is dat na de verkiezingen de Kunduz coalitie in geen velden of wegen meer te bekennen is. Terwijl Samsom destijds was afgeschreven, bleef er al snel weinig over van het Kunduz akkoord. Vier protagonisten van de Kunduz coalitie – Groen Links, de Christen Unie en D66 – namen door het naderen van de verkiezingen afstand van het akkoord. De positie van Groen Links is na de verkiezingsuitslag triest te noemen. De partij verloor 7 zetels, vooral door interne onenigheid. Eerst liepen Dibi en Van Gent, de politiek leider Sap voor de voeten en de avond voor de verkiezingen was de oud politiek leider Halsema in Pauw en Witteman meer dan vilein in haar uitlatingen over haar opvolgster. De ChristenUnie stabiliseerde op 5 zetels en is daardoor geen machtsfactor. D66 won 2 zetels, maar is getalsmatig niet nodig voor een regeringscoalitie waardoor de onderhandelingspositie van de partij is verzwakt. Buma van het CDA kwam goed over maar had te weinig tijd en gooide de handdoek te snel in de ring, waardoor de partijleden op straat niet echt werden gemotiveerd.

Een half jaar na het Kunduz akkoord zijn de politieke kaarten geheel anders geschud. Terwijl Samsom en de PvdA waren afgeschreven lieten de verkiezingen de wederopstanding van Samsom zien. Op- en neergang in de politiek hebben alles met elkaar te maken.