De dikke vinger van “de rabijn”

Een kleine verandering in de voorwaarden van een systeem kunnen enorme consequenties krijgen. Dat leert de chaostheorie. Het is ook wel het vlindereffect genoemd. De chaostheorie en het vlindereffect zijn prachtig geïllustreerd met fractalen. De laatste twee weken hebben wij twee vlindereffecten gezien: de schreeuw op de Dam en een dikke vinger op de beurs.

De beelden op de Dam leken op een bewegende fractaal. Op klokslag acht uur was het bijna twee minuten muisstil. De prevelende “rabijn” zette het echter op een schreeuwen. De aanwezigen keken eerst nog in het rond, maar met het vallen van het eerste hek – het geluid leek op een schot – zette de menigte zich in beweging. Oud liep over jong heen en de koninklijke familie werd in veiligheid gebracht. De camerabeelden van grote hoogte hadden de esthetische schoonheid van een fractaal in beweging. De hoogtebeelden lieten het ontstaan van chaos zien. De chaostheorie leert ook dat elke chaos ook een zekere orde kent. De ceremoniemeester zorgde voord de rust. “Er is iemand onwel geworden”, zei hij bijna onbewogen. Na twee minuten was ook de koninklijke familie weer terug. De orde die we bij de dodenherdenking van de Tweede Oorlog altijd hadden gekend was weer terug.

Op de aandelenbeurs van New York deed zich ook een vlindereffect voor. De Dow Jones Index zakte binnen een paar minuten met 700 punten. De beurshandelaren keken met open mond toe. Sterke aandelen daalden plotseling scherp. Het duurde slechts even maar bij de handelaren en beleggers brak paniek uit. Een van de verklaringen is dat er sprake was van een dikke vinger. Door te dikke vingers waren er geen 16 miljoen Procter & Gamble aandelen verkocht maar 16 miljard. Een tikfout met grote gevolgen.

 

De beste sociaal wetenschappelijke analyse van de gebeurtenis op de Dam trof ik aan in de column “wakker schreeuwen” van Youp van ’t Hek die aangaf dat niet de zwerver ziek was, maar wij. De arme zwever schreeuwt ons wakker. Het was dus de dikke vinger van “de rabijn”. Bin Laden en andere geweldplegers hebben na tien jaar hun zin gekregen: de Nederlandse bevolking is hypernerveus. Uitzondering was de ceremoniemeester: “Er is iemand onwel geworden”, waarna de rust terug keerde. Volgend jaar een lintje voor die man.